Mae mynediad at fwyd fforddiadwy, iach a maethlon yn un o’r egwyddorion craidd sy’n sail i waith Partneriaeth Fwyd y Fro, fel y gwelir yn ein nod siarter Pryd da i bawb, bob dydd.

Gwyddom fod llawer o bobl mewn cymunedau ledled y Fro yn ei chael hi’n anodd bwydo eu hunain neu eu teuluoedd. Mae hyn wedi gwaethygu’n ddiweddar oherwydd pandemig COVID-19, sydd wedi creu hyd yn oed mwy o heriau ac wedi gweld cynnydd sydyn yn y galw am fwyd o ran argaeledd a fforddiadwyedd:

• Mae mwy nag un o bob pum aelwyd y mae eu hincwm cartref gros yn llai nag £20,000 wedi gorfod torri’n ôl ar fwyd i oedolion, ar wresogi, trydan a/neu ddŵr ers Mawrth 2020 (Sefydliad Bevan).
• Yn 2020-21 (rhan o flwyddyn) darparwyd 4,490 o barseli drwy fanc bwyd y Fro, gyda 46% o atgyfeiriadau o ganlyniad i incwm isel (sy’n cynnwys y rhai sy’n ddi-waith ac sy’n profi tlodi gwaith), cynnydd o 38% ar y flwyddyn flaenorol.

Mae’r heriau’n glir. Ond nid oes gennym y darlun cyfan eto.

Mae’r prosiect hwn, a dreialwyd yn Llanilltud Fawr, yn gofyn y cwestiwn “pam na all rhai pobl gael pryd da bob dydd” er mwyn ymchwilio i’r rhesymau sy’n gysylltiedig â fforddiadwyedd a hygyrchedd bwyd.

Pam mae angen bwyd da arnom?

Mae Bwyd Da yn fwyd sy’n iach ac yn faethlon.

Mae bwyta’n dda a chael diet iach yn galli helpu ni gyd i deimlo ein gorau ac i wneud gwahaniaeth mawr i’n hiechyd dros y tymor hir, gan leihau ein risg o gyflyrau tymor hir fel clefyd coronaidd y galon. Mae bwyta bwyd ac yfed diodydd iach yn bwysig trwy ein bywydau er mwyn ein hiechyd a’n lles corfforol a meddyliol. Mae hyn yn golygu bwyta amrywiaeth eang o fwydydd yn y cyfrannau cywir i sicrhau bod gennym yr holl faetholion sydd eu hangen arnom. Gallwch ddarganfod mwy am beth yr ydym yn olygu wrth ‘fwyd da’ trwy edrych ar y Canllaw Bwyta’n Dda sy’n ganllaw darluniadol i ddangos y gyfran a’r mathau o fwyd sydd eu hangen i greu diet iach a chytbwys.

Pam Llanilltud Fawr?

Mae Llanilltud Fawr, fel llawer o gymunedau eraill ledled y Fro, yn gartref i grŵp gwerthfawr ac ymroddedig o unigolion a grwpiau sy’n gweithio i sicrhau bod bwyd da ar gael i’w trigolion. Serch hynny, mae’n dal i wynebu’r un heriau sy’n gysylltiedig â mynediad i fwyd â gweddill y Fro. Ynghyd ag aelodau o’r gymuned o bob rhan o Lanilltud Fawr, ein nod yw casglu straeon a phrofiadau i feithrin dealltwriaeth fanwl o’r hyn y gellir ei wneud i wella mynediad at fwyd. Bydd y prosiect peilot hwn yn llywio sut y gallwn o bosibl ehangu’r gwaith hwn y tu hwnt i Lanilltud Fawr er mwyn sicrhau bod pawb yn cael pryd da bob dydd.